تست نوار عصب و عضله یا ای ام جی (EMG) یک بررسی تشخیصی توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای پی بردن به عملکرد و سلامت عصب ها وعضلات می باشد. نوار عصب یکی از تستهای بسیار کمک کننده در صدمات عصب و تشخیص علت درد یا اختلال حس و حرکت میباشد.
عصبها وظیفه انتقال پیام های حس لمس، درد، فشار، گرما و سرما از اندامها به نخاع و مغز و برعکس انتقال دستورات حرکتی به دست و پا را انجام میدهند. اعصاب این پیام ها را بصورت امواج الکتریکی توسط سلولهای عصبی منتقل میکنند. سیگنال های الکتریکی سلول های عصبی را می توانیم توسط نوار عصب و عضله به نمودار و اعداد تبدیل کنیم تا به تشخیص علت درد یا اختلال حسی-حرکتی کمک کنیم.
دکتر متخصص طب فیزیکی وتوانبخشی و الکترودیاگنوز با انجام تست نوار عصب که به آن الکترومیوگرافی هم گفته می شود می تواند اختلال در عصبهای حسی و حرکتی و عملکرد عضلات را تشخیص دهد.
پاسخ به سوالات رایج در مورد نوار عصب و عضله
نوار عصب و عضله چیست؟
نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی، نوعی تست تشخیصی تخصصی است که به ارزیابی سلامت و عملکرد عصبهای محیطی بدن می پردازد. به بیان ساده بدن انسان از میلیونها سلول عصبی تشکیل شده است که وظیفه انتقال پیام را بر عهده دارند. هر بیماریی که انتقال پیام های عصبی را مختل کرده و علائمی مانند بی حسی دست و پا، گزگز، درد، سوزش، ضعف حرکتی و … ایجاد کند، تست نوار عصب و عضله می تواند به تشخیص آن کمک کند.
بعضی از بیماران گمان می کنند که نوار عصب، اثر مشکلات روحی و عصبی رابر مشکل جسمی آنها نشان می دهد که اینطور نیست. نوار عصب و عضله در اصل فعالیت رشته های عصبی محیطی بدن که به مانند سیمهای نازک برق یا تلفن هستند که از مغز و نخاع منشا گرفته و به سایر نقاط بدن می روند را بررسی می کند.
نوار عصب و عضله شامل دو قسمت است؛ در قسمت اول تحریک الکتریکی مختصر روی عصبهای محیطی مختلف جهت ثبت موج فیبرهای حسی و حرکتی با الکترود سطحی انجام می دهیم (این قسمت بنام NCV یا NCS نیز شناحته می شود). در قسمت دوم از سوزن یکبارمصرف بسیار کوچکی با الکترود حساس در نوک آن، برای بررسی چند عضله شما استفاده می شود (این قسمت بنام EMG نیز شناحته می شود).
آیا نوار عصب و عضله قادر به بررسی تمام عصبهای بدن می باشد؟
خیر. نوارعصب وعضله نمی تواند تمامی عصب های موجود در بدن را بررسی کند.
در اصل برخی از عصبهای بدن به دلیل اینکه نازک و عمقی هستند بررسی آنها از نظر تکنیکی، بسیار دشوار می باشد و پاسخهای به دست آمده خیلی قابل اعتماد نیستند خصوصا در افراد مسن و چاق.
آیا نوارعصب وعضله به اسامی دیگری نیز شناخته می شوند؟
بله. به جای نوارعصب وعضله گاهی از عناوینی همچون: الکترومیوگرافی، نوارعصب، ای ام جی، ای ام جی و ان سی وی، نوار دست، نوار پا استفاده می شود.
آیا نوارعصب وعضله توسط پزشک انجام می شود یا کارشناسهای پیراپزشکی؟
انجام نوارعصب وعضله، کاری تخصصی است و توسط پزشکان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و الکترودیاگنوز انجام می شود. ممکن است برای آماده سازی اولیه بیمار، یک کارشناس تحت نظر پزشک، اقدامات اولیه را انجام دهد.
پزشک انجام دهنده نوار عصب وعضله باید از دانش و مهارت کافی برخوردار باشد و ازآناتومی دقیق عصبهای محیطی آگاهی داشته باشد.
عدم آگاهی کافی از محل دقیق اعصاب و عضلات و عروق خونی، میتواند منجر به آسیب به عروق و یا اعصاب شود.
آیا برای انجام نوارعصب وعضله آمادگی خاصی لازم است؟
خیر ولی بهتر است بیمار ناشتا نباشد و از لباس آزاد و راحت استفاده نماید. لباس به نحوی باشد که آستین لباس به راحتی تا حدود شانه بالا رود. شلوار نیز میبایست براحتی تا بالای زانو بالا برود.
سطح پوست محل مورد بررسی باید از چربی و عرق پاک باشد، پس بهتر است بیمار قبل از مراجعه، استحمام کرده باشد. برای نوار عصب کمر و پاها حتما پاها از قبل شسته شده و جوراب تمیز استفاده شود.
کلیه سوابق پزشکی از قبیل عکس، آزمایش، ام آر آی، و نوار عصب قبلی همراه آورده شود.
بهتر است زیورآلاتی مثل النگو درآورده شود و لی برخلاف ام آر آی، فلزات منعی برای انجام نوار عصب و عضله نیستند.
آیا برای نوار عصب و عضله ای که جهت درد دیسک کمر یا گردن درخواست شده است نیاز به چک عصبها در پا یا دست هست؟
بله. عصبهایی که در دست وجود دارند، از ستون فقرات گردنی منشاء میگیرند و دیسک یا هر ضایعه ای در گردن میتواند موجب آسیب فیبرهای عصبی، اختلال انتقال پیام توسط آنها و یافته هایی در موج ثبت شده از این عصبها شود. همچنین عصبهای موجود در پاها همگی از ناحیه ستون فقرات کمری منشاء میگیرند و جهت نوار عصب و عضله برای مشکلات این ناحیه (مثل دیسک کمری)، میبایست عصبهای پای شما چک شوند.
در چه مواردی نوار عصب و عضله درخواست و چک می شود؟
در تمامی مواردی که معاینه شما توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی بیانگر وجود مشکلی در سیستم اعصاب محیطی و یا عضلات است ممکن است این تست تجویز شود. مثالهایی از این علائم که بررسی نوار عصب و عضله انجام می گردد:
- گز گز، بی حسی یا خواب رفتگی دست و پا و یا قسمتی از بدن
- وجود شک به آسیب عصب در دست، پا، و یا نواحی دیگر بدن بواسطه ضربه یا تصادف یا …
- احساس ضعف در عضلات
- درد ماهیچه ای و یا گرفتگی مکرر عضلات
- درد و سوزش در اندام فوقانی یا تحتانی
- کمردرد یا گردن درد
- شک به گیر افتادگی عصب مثل سندرم تونل کارپ
- شک به بیماری ALS یا SMA یا میوپاتی
آیا باید پزشک مسئول نوار عصب و عضله را از بیماریهای واگیر خود مثل هپاتیت و AIDS آگاه کنید؟
بله، حتما به پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام نوار عصب و عضله بیماریهای قبلی خود را اطلاع دهید. این امر موجب بررسی آسیبهای عصب مرتبط با بیماری زمینه ای شما و همچنین محافظت و دقت بیشتر پزشک حین انجام نوار عصب و عضله می شود.
آیا برای نوار عصب و عضله در زمان کرونا یا بیماریهای واگیر می توان مراجعه کرد؟
در شرایط شیوع بیماری کرونا، در صورت لزوم و تشخیص پزشکتان می توانید جهت تست نوار عصب و عضله مراجعه کنید. ضروری است از وسایل محافظتی خصوصا ماسک مناسب هنگام انجام نوار عصب و عضله استفاده کنید.
آیا انجام نوارعصب وعضله برای بیمار دردناک است؟
برای انجام نوارعصب از جریان الکتریکی با شدت کم و برای نوارعضله از سوزنهای یکبار مصرف نازک استفاده میشود که هر دوی این موارد با اندک ناراحتی همراه است. از آنجا که درک درد، یک احساس شخصی است، ناراحتی ناشی از تست عصب وعضله از فردی به فرد دیگر متفاوت است ولی اکثر بیماران، درد ناشی از تست عصب وعضله را ملایم و قابل تحمل عنوان میکنند که البته این امر به مهارت پزشک انجام دهنده و همکاری بیمار هم مربوط می شود.
انجام تست نوارعصب وعضله چه اندازه طول می کشد؟
مدت زمان لازم برای انجام تست نوارعصب وعضله متغیر بوده، بستگی به نوع و پیچیدگی بیماری، دستور پزشک ارجاع دهنده و مهارت پزشک انجام دهنده دارد و از یک ربع تا یک ساعت ممکن است طول بکشد.
آیا بیمار بعد از انجام تست نوارعصب وعضله می تواند به فعالیت های عادی خود بپردازد؟
بله. بلافاصله بعد از انجام نوار عصب و عضله می توانید به فعالیتهای عادی خود برگشته و نیاز به استراحت ندارید.
آیا هنگام عادت ماهیانه (پریود) در خانمها، نوار عصب و عضله قابل انجام است؟
بله.
آیا هنگام حاملگی در خانمها، نوار عصب و عضله قابل انجام است؟
بله، ولی حتما قبل از شروع نوار عصب و عضله، پزشک را از باردار بودن خود مطلع سازید.
آیا تست نوارعصب وعضله عارضه ای هم دارد؟
تمام اقدامات پزشکی توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می تواند دارای عارضه باشند و الکترومیوگرافی هم از این قاعده مستثنی نیست، اما عوارض جدی و مهم تست نوارعصب وعضله نادر هستند و اگر پزشک انجام دهنده الکترومیگرافی از دانش و مهارت کافی برخوردار باشد، این عوارض رخ نخواهند داد.
شایعترین عارضه، مختصر درد و سوزش و گاهی کبودی در محل ورود سوزن الکترومیوگرافی است که معمولا جزئی بوده، نیاز به اقدام خاصی ندارد ولی میتوان از کمپرس یخ و داروی استامینوفن کمک گرفت.
آیا استفاده از داروی آرامبخش یا مسکن قبل از انجام نوار عصب وعضله لازم است؟
خیر. ولی اگر بیمار تحمل بسیار کمی نسبت به درد دارد می تواند در صورتی که منع مصرف وجود نداشته باشد دو ساعت قبل از انجام تست عصب وعضله از ایبوپروفن یا ژلوفن استفاده کند.
هزینه انجام تست نوارعصب وعضله چقدر می باشد؟
هزینه انجام الکترومیوگرافی، بستگی به دستور پزشک معالج دارد. به طور مثال هزینه انجام نوارعصب وعضله ازچهار اندام بیشتر از دو اندام است. با توجه به اینکه تست نوار عصب وعضله یک اقدام تشخیصی تخصصی است که باید توسط پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام و تفسیر شود، جزء اقدامات تشخیصی ارزان محسوب نمی شود. با این وجود هزینه آن در ایران بسیار پایین تر از کشورهای همسایه مثل ترکیه، آذربایجان، افغانستان و حاشیه خلیج فارس است.
پاسخ نوارعصب وعضله چه زمانی آماده می شود؟
معمولا حدود 10 الی 20 دقیقه بعد از انجام تست نوارعصب وعضله توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، پاسخ آماده و تحویل بیمار می گردد. البته در برخی موارد نادر و شک به بیماریهای خاص عصب ممکن است پزشک از شما بخواهد جهت چک مجدد چند عصب در روز و ساعت دیگری مراجعه مجدد کنید تا جواب را آماده تحویل کنند.
لازم به ذکر است که دادن توضیحات در خصوص بیماری، شیوه درمان و … از وظایف پزشک معالج می باشد و پزشک انجام دهنده الکترومیگرافی از دادن توضیحات اضافه به بیمار معذور می باشد و بیمار نباید در این خصوص اصرار نماید.
آیا تست نوارعصب وعضله امکان انتقال بیماری خونی دارد؟
خیر. با توجه به اینکه برای انجام آن از سوزنهای یکبارمصرف استفاده می شود، امکان انتقال بیماری از یک شخص به فرد دیگر وجود ندارد.
آیا انجام نوار عصب و عضله در بیمارانی که غدد لنفاوی زیر بغل آنها با جراحی خارج شده است (لنفادم به دنبال جراحی سرطان سینه)، مجاز می باشد؟
نوار عصب را که با الکترود سطحی انجام می شود را با خیال راحت می توان انجام داد ولی برای نوار عضله که از الکترود سوزنی استفاده می شود، احتیاط لازم باید در نظر گرفته شود و تعداد عضلات مورد مطالعه را تا حد امکان کاهش داد. هرچند تا کنون موردی از عفونت در این بیماران گزارش نشده است.
آیا بیماری صرع یا سابقه تشنج مانعی برای انجام نوار عصب می باشد؟
خیر، ولی پزشک متخصص طب فیزیکی را از بیماری زمینه ای خود آگاه سازید.
آیا در بیمارانی که به علت مشکل قلبی، خطر ابتلا به آندوکاردیت دارند، باید از آنتی بیوتیک پیشگیرانه، قبل از انجام نوارعصب و عضله استفاده کرد؟
استفاده از آنتی بیوتیک پیشگیرانه قبل از انجام نوار عصب و عضله، توسط انجمن قلب آمریکا توصیه نشده است.
آیا استفاده از داروهای رقیق کننده خون و ضد انعقاد از موارد منع استفاده از نوار عصب و عضله می باشد؟
خیر. ولی پزشک باید احتیاط لازم را به عمل آورد. پس حتما به پزشک داروهای مصرفی خود را اعلام کنید.
آیا انجام نوار عصب و عضله در بیمارانی که پیس میکر دارند مجاز است؟
مطالعات نشان می دهد که نوار عصب در این موارد قابل انجام است ولی پزشک باید موارد خاصی را را رعایت کند مانند استفاده از تحریکات الکتریکی با دامنه کمتر و شدت پایین تر و فاصله مناسب از پیس میکر.
آیا کم بودن پلاکت خون مانعی برای انجام نوار عصب وعضله می باشد؟
برای انجام قسمت نوار عصب توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، مانعی نیست ولی پلاکت زیر بیست هزار در ملی متر مکعب، به دلیل بالا بردن خطر خون ریزی مانعی برای انجام نوار عضله (قسمت سوزن) می باشد. در پلاکت زیر پنجاه هزار و همچنین مواردی که فعالیت پلاکتها دچار اختلال می شود مانند نارسایی مزمن کلیه، پزشک باید احتیاط لازم را به عمل آورد.
بدون دیدگاه