سندرم پای بی قرار

سندرم پای بی قرار یا RLS اختلالی است که باعث می‌شود فرد احساس کند می بایست پایش را مکرر تکان دهد. اکثرا فرد در حالت خوابیده یا نشسته احساس ناخوشایندی در پاها دارد و آن را به صورت احساس بی قراری، احتقان، کشش غیر قابل کنترل، مورمور، سوزش، درد و یا حرکت حشرات زیر پوست توصیف می‌کند.

این عارضه بنام «سندرم پای بی‌قرار» معروف است و بخصوص عصرها و شب‌ها سراغ بیمار می آید. بیمار برای کاهش حس بی قراری، ناچار است پای خود را تکان دهد و یا از جا برخاسته، کمی راه برود تا این احساس ناخوشایند کاهش یابد.

زنان کمی بیشتر از مردان مستعد این بیماری می باشند. سندرم پاهای بی‌قرار در هر سنی ممکن است دیده شود، ولی معمولا با افزایش سن، احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد. از مشخص‌ترین پیامدهای این بیماری، اختلال خواب است که به خواب‌آلودگی در طول روز می‌انجامد.

علل سندروم پای بی قرار

علت دقیق سندرم پاهای بی قرار دقیقا مشخص نیست ولی برخی علل مانند حاملگی (به ویژه ماه های آخر بارداری)، چاقی، سیگار کشیدن، کمبود آهن و کم خونی، بیماری های عصبی، دیابت، نارسایی کلیه، فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی، پارکینسون، کمبود برخی مواد معدنی و ویتامینها (بخصوص کمبود ویتامین های گروه B) برای آن ذکر شده است.

یکی دیگر از علل سندرم پاهای بی قرار می تواند وراثت باشد زیرا در بیشتر موارد افراد مبتلا سابقه فامیلی دیده می شود.
علاوه بر این، مصرف کافئین، نیکوتین، الکل، داروهای ضدتهوع، داروهای آنتی سایکوتیک، داروهای ضد سرماخوردگی، آنتی هیستامین ها، و شماری از داروهای ضدافسردگی نیز با ایجاد سندرم پاهای بی‌قرار مرتبط‌ هستند.

علائم سندروم پای بیقرار

علائم سندرم پای بیقرار معمولا هنگام استراحت به ویژه قبل خواب تشدید می شود. این علائم شامل:

• احساس بی قراری در پاها،
• حالت گر گرفتگی و داغی،
• احساس احتقان ساق پا،
• احساس کشش غیر قابل کنترل،
• نیاز مبرم به حرکت دادن پاها،
• ضربان و کوبیدن یا اسپاسم در عضلات ساق پا،
• مورمور و سوزن سوزن شدن،
• سوزش ساق پا،
• درد،

این علائم موجب اختلال خواب و در نتیجه کاهش کیفیت زندگی فرد می شوند.
اکثرا افراد دچار سندرم پای بی قرار به سختی می توانند مشکل حس مبهم خود در عمق پاها را توصیف کنند.

اکثر بیماران نمی توانند به راحتی بخوابند. علائم با حرکت دادن پاها بهتر و موقع استراحت بدتر می شوند و اوج علائم عصرها و شبهاست. گاهی نیز پرش در پاها بلافاصله پس از بخواب رفتن یا در طی خواب رخ می دهد.

تشخیص سندروم پای بی قرار

مراجعه به پزشک و معاینه کامل از نظر علل ثانویه و آزمایش خون برای بررسی برخی بیماریها ضروری است.
آزمایشات، تصویربرداری و نوار عصب و عضله ممکن است در تشخیص بیماریهای زمینه ساز این سندرم مفید و موثر باشند.
با کنار گذاشتن علل زمینه ساز، در نهایت تشخیص سندروم پای بی قرار نوع اولیه داده می شود.

درمان سندرم پای بی قرار

در درجه اول برای درمان سندرم پای بی قرار باید سایر بیماری های مرتبط همچون کمبود آهن، دیابت، نارسایی کلیوی و یا نوروپاتی محیطی را باید درمان نمود.

اگر سندرم پای بی قرار در شما با هیچ بیماری زمینه ای مرتبط نباشد، برای درمان آن می‌بایست بر تغییرات سبک زندگی و یا درمان دارویی و غیردارویی تمرکز شود. درمان دارویی فقط با دستور پزشک مجاز بوده و بدون بررسی جوانب امر و عوارض داروها ممکن نیست.

طب سوزنی

یکی از درمانهای موثر در سندروم پای بیقرار، طب سوزنی می باشد. طب سوزنی می تواند موجب کاهش گرفتگی عضلانی، ریلکس شدن عضلات ساق پا و کاهش درد و بیقراری آنها شود.

دارو درمانی

بسته به نظر پزشک و نتایج آزماشات و بررسی های بعمل آمده، ممکن است از داروهایی مانند منیزیم، کلسیم، آهن، ویتامین های گروه ب، روپیرینول، پرامیپیکسول، پرگابالین، گاباپنتین و …. برای شما استفاده شود.

درمان خانگی سندرم پای بیقرار با تغییرات سبک زندگی

دیرتر بخوابید. برای داشتن خواب عمیق، کمی دیرتر به رختخواب بروید و صبح ها بیشتر بخوابید.

سر ساعت معینی بخوابید و بیدار شوید. خوابیدن و بیدار شدن سر یک ساعت مشخص می تواند وضعیت خوابیدن را بهتر کند. ورزش شدید و طولانی بخصوص قبل از خواب، علائم سندرم را بدتر می کند.

قبل از خواب عضلات پشت ساق پای خود را کشش دهید

انجام کمی حرکات کششی قبل از خواب می تواند مفید باشد. روبروی دیوار بایستید، یک پا را جلوتر از پای دیگر قرار دهید و پای عقب را ثابت نگه دارید. آنقدر رو به جلو فشار بیاورید تا در عضله ساق پای عقبی احساس کشش کنید، اما در این کار آنقدر زیاده‌روی نکنید تا باعث بروز درد شود. این حرکت را یکبار با زانوی پشتی در حالت صاف و یکبار در حالت خم تکرار کنید. این حالت را ۳۰ ثانیه حفظ کنید. این تمرین را در کل روز و بخصوص شبها قبل خواب تکرار کنید.

دوش آب گرم بگیرید. حمام کردن با آب گرم قبل از خواب، باعث آرامش عضلات و راحت تر خوابیدن شما می شود، همچنین علائم سندرم پای بیقرار را کاهش می دهد.

مواد کافئین دار نخورید. مصرف قهوه، چای، کاکائو و نوشابه سیاه به علت داشتن کافئین باعث می شود کمی احساس انرژی و شادابی کنید، ولی علائم سندرم پای بیقرار را بدتر می کنند. اثرات کافئین ممکن است حتی تا چندین ساعت باقی بماند، لذا قبل از خواب از مصرف آنها خودداری کنید. به یاد داشته باشید کافئین در برخی افراد تا 12 ساعت اثرات خودش را دارد.

پاهایتان را کمپرس سرد یا گرم کنید. ببینید با گذاشتن حوله گرم یا کیسه آب گرم روی پاهایتان احساس بهتری پیدا می کنید یا کیسه یخ؟ هر نوع تغییر دمایی می تواند تسکین دهنده باشد. برخی افراد می گویند دوش آب سرد برای آن ها بهتر است.

روزانه با برنامه منظم ورزش کنید. ورزش متعادل (نه کم و نه زیاد) در طی روز باعث می شود خواب بهتری در شب داشته باشید. شنا، پیاده روی، آهسته دویدن، و دوچرخه سواری ورزشهای مناسب تری در این بیماران می باشند. به یاد داشته باشید که نباید خیلی زیاد و یا شدید ورزش کنید. ورزش شدید و طولانی بخصوص قبل از خواب، علائم سندرم را بدتر می کند.

ذهن خود را آرام و ریلکس کنید. آرامش روحی و کارهایی که حواس شما را پرت می کنند، می توانند گاهی اوقات علائم سندرم را کمتر کنند. لذا موسیقی آرام گوش دهید، جدول حل کنید، کتاب بخوانید، یک بازی فکری کامپیوتری انجام دهید، بافتنی ببافید و …

پاهای خود را حرکت دهید. زمانی که پاهایتان درد می گیرند، حرکت دادن آن ها، احساس ناراحتی را کاهش می دهد. راه رفتن در راهروی هواپیما می تواند در طول پرواز به شما کمک کند.

نفسهای آرام و عمیق بکشید. فشار روحی و جسمی، علائم سندرم را بدتر می کند. لذا با تنفس آرام و عمیق، گرفتگی عضلات خود را برطرف کنید. همچنین می توانید قبل از خواب، در یک اتاق کم نور به یک موسیقی آرام گوش دهید.

قبل از خواب، تلویزیون را خاموش کنید و نور اتاق را کاهش دهید. تماشای تلویزیون و یا کار کردن با کامپیوتر قبل از خواب، خوابیدن را سخت می کند. بهتر است در اتاق خواب، تلویزیون و یا کامپیوتر وجود نداشته باشد. با نزدیک شدن به ساعات پایانی شب، نور اتاق را بتدریج کاهش دهید.

پاهای خود را ماساژ دهید. ماساژ عضلات ساق پا قبل از خواب می تواند علائم سندرم پای بیقرار را کاهش دهد.

کمبود آهن بدن را برطرف نمایید. با مراجعه به پزشک و دادن آزمایش خون، ببینید نیاز به مصرف قرص آهن دارید یا خیر. اگر دچار کمبود آهن بودید، قرص آهن تجویز شده را همراه با یک لیوان آب پرتقال یا سایر منابع غذایی ویتامین ث مصرف کنید تا جذب آهن در سیستم گوارشی بیشتر شود.

حرکات کششی یوگا، پیلاتس و مدیتیشن را انجام دهید. انجام حرکات یوگا به همراه حرکات کششی، تنفس عمیق و آرام سازی عضلات می تواند علائم را کاهش دهد. شما می توانید از روی یک فیلم آموزشی، حرکات یوگا را انجام دهید.

الکل ننوشید و سیگار نکشید. مصرف الکل و سیگار باعث بروز علائم سندرم پای بیقرار می شود و برای خواب مضر است. اگرچه نوشیدن الکل ابتدا شما را خواب آلود می کند، ولی باعث می شود نصفه شب از خواب بیدار شوید و موجب کاهش کیفیت خواب شما می شود. نیکوتین موجود در سیگار هم علائم سندرم را بدتر می کند، لذا از مصرف سیگار، قلیان و هر نوع محصول دخانی دیگر خودداری کنید.

داروهای مصرفی خود را چک کنید. برخی داروهای سرماخوردگی و ضد آلرژی، علائم سندرم را بدتر می کنند. برخی آنتی هیستامین ها (ضد حساسیت ها)، برخی داروهای ضد افسردگی و … می توانند چنین مشکلی را ایجاد کنند. به پزشک، نام تمام داروها و مکمل های مصرفی خود را بگویید تا در صورت لزوم داروی جایگزین دیگری برای شما تجویز کنند تا علائم سندرم پای بیقرار را ایجاد نکند.

کاهش مصرف غذاهایی که در فرهنگ ما سردی شناخته می شوند: مانند گوشت گوساله، ماهی، دوغ، ماست، خیار، گوجه فرنگی، بادمجان، قهوه، ترشی، سرکه، آبلیمو و…

میوه بخورید و لبنیات استفاده کنید. با خوردن میوه ها و مواد غذایی مناسب، کمبود ویتامین ها و املاح و مواد معدنی مورد نیاز بدن شما بشکل کاملا طبیعی تامین می شود.

سندرم پای بی قرار