سندرم تونل کارپال: علائم و درمان

سندرم تونل کارپال | آیا تا بحال در انگشتان دست خود حس گزگز و مور مور شدن را تجربه کرده اید؟ اگر شما در شغل یا در کار های روزانه ی خود استفاده زیادی از دست خود می کنید، ممکن است با این حس ها آشنایی داشته باشید.

سندرم تونل کارپال اختلالی است که باعث گزگز، خواب رفتگی، درد و ضعف دست و مچ دست می‌شود. این بیماری ناشی از گیرافتادگی و تحت فشار قرار گرفتن یکی از عصبهای مهم دست به نام عصب مدین هنگام عبور از داخل کانال مچ دست می باشد. علائم سندرم تونل کارپال می‌تواند از علائم خفیف تا تحلیل شدید عضلات کف دست را دربر گیرد.

تونل کارپال گذرگاه یا کانالی است که یک طرف آن را استخوانهای مچ دست و طرف دیگر را رباط مستحکم و پهن عرضی تشکیل می دهد. یک عصب و نُه تاندون خم کننده انگشتان دست از داخل تونل کارپال عبور می‌کنند.

با توجه به محدود بودن فضای داخلی این کانال، هر گونه بیماری یا ضایعه ای که این فضا را تنگ تر نماید (مثل التهاب تاندون‌ها و یا رباط ضخیم‌شده یا …) باعث فشار به عصب در داخل کانال می شود (عصب نسبت به تاندون ها حساستر به فشار است).

فشار روی الیاف عصب مدین درست مانند پا گذاشتن روی یک شلنگ آب است که باعث کُند شدن جریان آب می‌شود. تحت فشار قرار گرفتن عصب، جریان خون و اکسیژن رسانی به عصب را کاهش می‌دهد و در نتیجه باعث کاهش انتقال سیگنال‌های عصبی از طریق تونل کارپال می‌شود. در صورت ادامه یافتن فشار، سلولهای عصبی دچار مرگ تدریجی می شوند.

نتیجه مراحل ذکرشده درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن مچ دست، دست و انگشتان است که در صورت عدم درمان به سمت ضعف و تحلیل عضلانی و مرگ عصب پیش می رود. این بیماری مشکل نسبتا شایعی است و خانم ها را بیشتر از آقایان درگیر می کند.

علائم سندرم تونل کارپال

علائم سندرم تونل کارپال معمولاً به تدریج و در طول هفته‌ها، ماه‌ها و برخی اوقات در طول سال‌ها پیشرفت می‌کند. کسی که در دستان خود درد مداوم، مور مور شدن، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و یا ضعف دارد باید برای تشخیص بیماری نزد پزشک برود.

علائم بیماری می تواند به سمت ساعد دست و بازو تیر کشیده و بالا رود. ممکن است ضعف انگشتان دست در انجام کارهای ریز مثل بستن دکمه و یا افتادن اشیا به علت ضعف و بی حسی روی دهد.

در شروع بیماری علائم بیشتر در ابتدای صبح و یا در طول روز هنگام استفاده از دست رخ می دهند. در صورت عدم شروع درمان، کم کم بیماری پیشرفت پیدا کرده و علائم در تمام طول روز و شب ادامه می یابد. اگر باز هم درمان و پیگیری بیماری انجام نشود، آسیب غیر قابل برگشت عصب و ضعف عضلات دست روی می دهد.

دقت کنید که در موارد بسیار شدید طول کشیده بعلت از بین رفتن تدریجی عصب، علائم مور مور شدن و درد کاهش پیدا می کند که بیمار به اشتباه فکر می کند خودبخود بدون درمان بهبود یافته است در حالی که کاهش علائم بعلت مرگ تدریجی عصب و باقی نماندن الیاف عصبی جهت انتقال حسها می باشد.

علل سندرم تونل کارپال

علت اکثر موارد سندرم تونل کارپ چند عاملی می باشد.
سندرم تونل کارپ در موارد زیر بیشتر دیده می شود:

وراثت

این تونل مچ دست در برخی افراد ممکن است کوچکتر از حد طبیعی باشد و یا تفاوت های ژنتیکی باعث به وجود آمدن فضای کمتر برای عصب شود.

استفاده مکرر از دست

حرکات مکرر مچ دست و یا فعالیت های طولانی با دست ممکن است سبب آسیب و التهاب تاندون های مچ دست شده و باعث فشار روی عصب مدین شود.

وضعیت قرار گیری دست و مچ

انجام فعالیت هایی که سبب قرار دادن دست و مچ در وضعیت خمیده به بالا و پایین به مدت طولانی شود باعث فشار روی عصب می گردد (مثل خوابیدن با مچ دست خم).

حاملگی

تغییرات هورمونی حین حاملگی سبب تورم بافت های مچ دست می شود.

فشارهای کاری

دیابت

کم کاری تیروئید

بیش فعالی غده هیپوفیز

شکستگی یا ضربه به مچ دست

آرتریت روماتوئید

استفاده مکرر از ابزارهای مرتعش کننده دست

تشکیل کیست یا توده در داخل کانال

چاقی، سیگار کشیدن، و استرس روحی زیاد.

تشخیص سندرم تونل کارپال

در تشخیص سندرم تونل کارپال شرح حال بیماری فرد خیلی کمک کننده است. توصیفی که بیمار از علائم خود می‌کند، انجام معاینه فیزیکی و آزمایش نوار عصب و عضله (EMG)، به تشخیص این اختلال منجر می شود.

ممکن است سونوگرافی از عصب مچ دست جهت تایید تشخیص و بررسی علل زمینه ای کمک کننده باشد.
بر اساس نوار عصب و عضله (EMG) که توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و الکترودیگنوز انجام می شود، میزان آسیب و فشار روی عصب شما به سه دسته خفیف، متوسط، و شدید تقسیم بندی و براساس این تقسیم بندی نوع درمان شما مشخص می شود.

درمان سندرم تونل کارپال

اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود علائم بدون جراحی بهبود می یابند.
بر اساس شدت سندرم تونل کارپال، جهت نوع درمان تصمیم گیری توسط پزشک انجام خواهد شد و درمانها شامل:

محدود کردن فعالیت های تشدید کننده

در صورت امکان بیمار باید چه در محیط کار و چه در منزل از فعالیت‌هایی که این سندرم را تشدید می‌کنند اجتناب کند.
این فعالیت ها شامل تمامی حرکات تکراری مچ دست بخصوص خم و راست کردن مکرر و وضعیت طولانی مچ دست در حالت خم به بالا یا پایین می شود.

مچ و دست باید به مدت چهار تا شش هفته استراحت کند. این استراحت باعث می‌شود تورم و التهاب داخل تونل بهبود یابد و فشار روی عصب مدین کاهش پیدا کند. اگر سندرم تونل کارپال به شغل بیمار مربوط می‌شود، بیمار در صورت توان باید تغییراتی در انجام وظایف شغلی انجام دهد و یا شغل دیگری انتخاب کند که در آن به دست و مچ دستانش فشار کمتری وارد شود.

مچ بند طبی

استفاده از مچ بند یکی از روش های اصلی درمان سندروم تونل کارپال است. مچ بند مخصوص این بیماری می‌تواند از خم شدن مکرر مچ دست جلوگیری کند. قرار دادن مچ دست در حالت مستقیم و صاف، فشار را بر عصب مدین در تونل کارپ کاهش می دهد.
به طور معمول مچ بند بهتر است در طول شب بطور کامل و در طی روز تا حدی که قابل تحمل باشد استفاده گردد. مچ بند حداقل باید برای چهار تا شش هفته به کار برده ‌شود. پس از این مدت بسته به شدت درگیری و نظر پزشک معالج ممکن است توصیه به استفاده در حین برخی فعالیت ها شود. تأثیرات بستن مچ دست ممکن است حتی بعد از اینکه بیمار مچ بند خود را باز کرد نیز ادامه داشته باشد.

داروها

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی متداول‌ترین دارو‌های مورد استفاده برای سندرم تونل کارپال هستند. این داروها از طریق مکانیسم های مختلف باعث کاهش گزگز و درد و التهاب می‌شوند.

تزریق کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها که به آن استروئیدها نیز می‌گویند التهاب اطراف عصب در مچ دست را کاهش می‌دهند. اگر محدود کردن فعالیت‌ها، مچ بند و مصرف دارو مؤثر نبود، ممکن است پزشک روش تزریق کورتیکواستروئید اطراف عصب را پیشنهاد دهد.

کورتیکواستروئید در صورتی که در مجاورت محل التهاب تزریق شود، یک داروی ضد التهابی بسیار موثر و قوی است. اکثریت افراد به تزریق اول پاسخ می دهند ولی در صورت لزوم می توان تزریق را تکرار کرد. تزریق کورتیکواستروئید با یا بدون هدایت سونوگرافی قابل انجام هست.

در صورت عدم پاسخ به تزریق کورتیکواستروئیدها می توانیم از سایر روشهای نوین تزریق و آزادسازی عصب تحت هدایت سونوگرافی استفاده کنیم.

توانبخشی و تمرینات اختصاصی سندرم تونل کارپ

بعضی بیماران از تمرینات خاص آزادسازی عصب که سبب بهبود حرکت آزادانه عصب مدین در تونل کارپ می شود، سود می برند.

همچنین تمرینات افزایش دامنه حرکتی مچ دست و حرکتهای کششی نقش مهمی در تمام برنامه های درمانی (دارویی یا تزریق) برای سندرم تونل کارپال دارند. اقدامات توانبخشی باید منظم طبق دستور پزشک انجام شوند.

جراحی

در صورت عدم پاسخ به درمانهای فوق یا در موارد شدید این بیماری ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. در صورت نیاز به جراحی، شما را برای اقدام لازم به جراح مربوطه معرفی خواهیم کرد. این جراحی، آزاد سازی تونل کارپ نامیده می شود که شامل دو تکنیک جراحی باز و آندوسکوپیک است. هدف هردو تکنیک کاهش فشار بر عصب مدین به وسیله برش رباط عرضی سقف کانال است تا موجب افزایش فضای تونل کارپ شود.

پیشگیری از سندرم تونل کارپال

نکات زیر را همیشه به خاطر داشته باشید:

• در صورت انجام فعالیت‌های همراه با فشار بر روی مچ دست بهتر است استراحتهای مکرر بین کار داشته باشید.
• محیط کاری خود را به گونه ای تنظیم کنید که کمترین میزان خم شدن و فشار بر روی مچ دست وارد شود.
• افرادی که کارهای تایپی را انجام می‌دهند باید کیبورد خود را بر اساس اصول ارگونوکی محیط کار قرار دهند و به مچ دست استراحتهای مکرر دهند.
• زمانی که در حال انجام فعالیت‌هایی همچون نویسندگی و تایپ کردن هستید سعی کنید فشار زیادی بر روی دست یا مچ دست وارد نکنید.
• هنگام خواب مچ دست در حالت خم به بالا یا پایین نباشد و دست زیر بدن قرار نگیرد.
• همیشه ورزش کنید و تمرینات کششی و دامنه حرکتی جهت مفاصل خود را انجام دهید.

سندرم تونل کارپال