بیماری میوپاتی چیست؟

بیماری میوپاتی چیست؟ میوپاتی ها دسته ای از بیماریها هستند که عضلات بدن را درگیر می کنند و ماهیچه‌ها کارآیی طبیعی و معمول خود را از دست می‌دهند.

میوپاتی (بیماری عضله) زمانی اتفاق می افتد که به علل ژنتیکی و ارثی، دارویی یا اختلال سیستم ایمنی (حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به عضله)، ماهیچه ها دچار تخریب شده و تحلیل یا کوچک شدن عضلات رخ می دهد.

میوپاتی رشته های عضلانی بدن را تخریب و می تواند در قدرت انقباض عضلات، هماهنگی بین عضلات، راه رفتن و حفظ تعادل اختلال ایجاد کند. میوپاتی ممکن است ژنتیکی (ارثی) یا اکتسابی باشد و بسته به نوع آن می تواند از دوران کودکی بروز نماید و یا در طول زندگی علائم آن رخ دهد.

یک ماهیچه‌ از پروتئین‌ها و سایر اجزای ساختاری تشکیل شده است که به صورت هماهنگ برای انقباض عضله و بدنبال آن تولید قدرت عضلانی فعالیت می کنند. زمانی‌ که یکی از این اجزاء دچار نقص گردد ممکن است منجر به میوپاتی شود.

میوپاتی برخلاف سایر بیماری‌های عضلانی-اسکلتی، شایع نیست و هر ضعف عضلانی لزوما میوپاتی نمی باشد. بیماری‌های عضلانی علل مختلف و زیادی دارند و به تبع آن بیماری میوپاتی نیز اشکال مختلفی خواهد داشت.

هر کدام از انواع مختلف میوپاتی‌ها، نام و علت و روشهای تشخیصی و درمان مخصوص به خود را دارند. برخی از میوپاتی‌ها با گذشت زمان تشدید و برخی دیگر نسبتاً پایدار و یکنواخت هستند و برخی انواع اکتسابی حتی ممکن است بهبود یابند.

در این مقاله سعی داریم به برخی سوالات پیرامون میوپاتی پاسخ دهیم و به روشهای تشخیصی و درمانی میوپاتی ها بپردازیم.

علائم بیماری میوپاتی

برخی از علائم بیماری میوپاتی عبارتند از:

• ضعف عضلانی
• خستگی زودهنگام
• گرفتگی عضلات
• درد ماهیچه
• کوچک شدن عضلات بدن
• مشکل در برخاستن از زمین
• مشکل در راه رفتن و بالا رفتن از پله
• ضعف دستها هنگام شستن سر یا شانه زدن موها
• خم شدن غیر طبیعی به سمت عقب هنگام راه رفتن
• بثورات پوستی در میوپاتی های التهابی
• شکل خاص برخی نواحی بدن مثل صورت در برخی میوپاتی های ارثی
• احتمال همراهی با اختلالات قلبی یا چشمی یا ستون فقرات
• مشکل در باز کردن دست موقع گرفتن دستگیره در یا پس از دست دادن با دیگران

دلایل میوپاتی

با اینکه میوپاتی می تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد، اما گاهی اوقات دلیل آن ناشناخته است. برخی از دلایل میوپاتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ژنتیک یا ارثی (دیستروفی عضلانی دوشن و بکر، فرم مادرزادی، میوتونیک، میتوکندریال، متابولیک، و…)
• التهابی (درماتومیوزیت، پلی میوزیت)
• ثانویه به بیماری هورمونی (تیروئید، غده فوق کلیه، هورمون رشد، دیابت و…)
• عفونت ها
• ثانویه به مصرف برخی داروها و توکسین ها

تشخیص میوپاتی

پزشک هنگامی به وجود بیماری میوپاتی مشکوک می‌شود که بیمار از ناتوانی در انجام کارهایی که به قدرت عضلانی نیاز دارد شکایت داشته باشد. برخی افراد مبتلا به میوپاتی ممکن است درد خفیفی را در ماهیچه های خود احساس کنند و یا در برخی انواع التهابی، ضایعات پوستی داشته باشند.

پزشک برای پی بردن به وجود ضعف عضلانی در بیمار معاینات خاصی از جمله اندازه‌گیری قدرت عضله انجام می‌دهد. همچنین معاینه جهت بررسی ناهنجاری ستون فقرات و کوتاهی تاندون ها و وضعیت مفاصل بدن نیز انجام می پذیرد. ممکن است اقدامات و معاینات تکمیلی جهت بررسی سایر علل ضعف عضلانی بغیر از میوپاتی، هم نیاز باشد.

از روش‌های تشخیصی زیر ممکن است برای بررسی و تایید یا رد بیماری میوپاتی استفاده کنیم:

• تست نوار عصب و عضله (ای ام جیEMG ) توسط متخصص طب فیزیکی
• آزمایش خون برای اندازه‌گیری آنزیم‌های عضلانی
• نمونه‌برداری کوچکی از بافت عضله
• تصویربرداری (سونوگرافی یا ام آر آی)

درمان میوپاتی

اغلب میوپاتی ها، بیماریهای مزمن (درازمدت) هستند. برخی انواع میوپاتی ها بخصوص موارد غیر ارثی (التهابی، هورمونی، دارویی، توکسین و عفونت ها) درمان کامل دارند ولی بیشتر میوپاتی ها، درمانهای کنترلی داشته و در حال حاضر بطور قطعی و غیر قابل بازگشت درمانپذیر نیستند.

اصلاح سبک زندگی (زندگی با میوپاتی)

برای کمک به کنترل این بیماری، اتخاذ سبک زندگی سالم بسیار مهم است. بیمار مبتلا به میوپاتی حتما سعی کند یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته، ورزش در حد سبک تا متوسط انجام داده و وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارد.

اگر بر روی پوست لکه‌های ناشی از درماتومیوزیت (میوپاتی التهابی) ظاهر شده باشد، پوست خود را از نور آفتاب محافظت کنید، (به دلایل ناشناخته شدت این لکه‌ها در اثر برخورد نور آفتاب بیشتر می‌شود).

در صورتی که برای بلعیدن غذا مشکل داشته باشید، از غذاهای نرم و نیمه جامد استفاده کنید و یا غذاهای جامد خود را به حالت پوره تبدیل کنید.

اگر بعلت شدت ضعف عضلانی در رختخواب بستری هستید، هنگام غذا خوردن بنشینید تا غذا وارد نای و ریه‌های شما نشود.

ترجیحا نحوه مصرف داروهایتان به شکل خوراکی باشد و از روش تزریقی جهت دارو یا ویتامین ها استفاده نکنید مگر در موارد صلاحدید پزشک معالج. به یاد داشته باشید طب سوزنی در درمان میوپاتی نه تنها نقشی ندارد بلکه ممکن است موجب تشدید تخریب عضله شود.

استفاده از زالودرمانی یا بادکش نیز باعث تشدید تخریب و تحلیل عضله و تشدید میوپاتی می گردد، پس بدون مشورت پزشک هیچ اقدام درمانی را شروع نکنید.

افراد مبتلا به میوپاتی ممکن است از نظر ظاهری کاملاً سالم و طبیعی به نظر برسند. بنابراین برای کارفرمایان، آموزگاران و افراد خانواده این بیماران لازم است که مشکلات و محدودیت‌هایی که بیماران مبتلا به میوپاتی در اثر ضعف عضلانی با آن مواجه هستند را به خوبی بشناسند و از تأثیرات آن بر زندگی و فعالیتهای عادی بیمار آگاهی داشته باشند.

حذف عامل ایجاد کننده در صورت امکان

در صورتی که میوپاتی ثانویه به مصرف برخی داروها یا ثانویه به بیماریهای غدد درون ریز (مثل تیروئید، غده فوق کلیه، هورمون رشد، دیابت) و یا اگر بعلت تماس با سموم خاص و یا بیماریهای عفونی خاصی باشد، میبایست در درجه اول این عامل ایجاد کننده میوپاتی را برطرف کنیم.

دارو درمانی

در برخی انواع  میوپاتی، داروها برای کاهش التهاب عضلات و یا کاهش سرعت تخریب ماهیچه، ممکن است استفاده شوند که شامل دو دسته اصلی هستند:

• استروئید برای کاهش التهاب در ماهیچه ها و کمک به بازیابی قدرت عضلانی.
• سرکوب کننده های ایمنی بدن برای کاهش یا متوقف کردن سیستم ایمنی بدن از حمله به عضلات و ماهیچه های خودی.

وسایل کمکی مثل بریس یا ارتوز

بسته به شدت درگیری عضلات در میوپاتی ها ممکن است وسایل کمکی در راه رفتن مثل عصای طبی، واکر چرخ دار، و در موارد شدیدتر ویلچر برقی یا معمولی استفاده شود.

همچنین برای کمک به افتادگی مچ پا یا کوتاهی تاندون ها بعلت بهم خوردن قدرت عضلانی، ممکن است پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برخی انواع از ارتوزها (بریس) را تجویز نماید.

برخی تغییرات در محیط کار یا زندگی مانند بالا برهای برقی راه پله، نصب میله های ثابت برای حمام و سرویس بهداشتی، صندلی های برقی با تنظیم ارتفاع، می توانند در جهت استقلال فردی و تسهیل کارهای روزمره کمک کننده باشند.

توانبخشی

اقدامات توانبخشی می تواند در کنترل علائمی مانند ضعف و گرفتگی عضلات کمک کرده و بیمار را به سوی داشتن زندگی با کیفیت بهتر هدایت کند. درمان معمولا شامل برنامه های کششی و افزایش قدرت ماهیچه ها، و بهبود انعطاف پذیری می باشد.

در بیشتر اوقات از کاردرمانگران یا فیزیوتراپها جهت آموزش و انجام تمرینات بیماران مبتلا به میوپاتی کمک گرفته می شود. توانبخشی و تمرینات ورزشی در درمان بیماری‌های عضلانی اهمیت خاصی دارند.

بهتر است این اقدامات از ابتدای تشخیص میوپاتی و قبل از تشدید ضعف عضلانی شروع شوند. تمرینات توانبخشی در پروسه درمان بیماری میوپاتی مهم و ضروری هستند. بیمارانی که به ضعف خفیف عضلانی دچار هستند باید سعی کنند فعالیت‌های عادی و روزمره خود را انجام دهند.

مزایای توانبخشی در میوپاتی شامل:

• بهبود قدرت ماهیچه
• بهبود تعادل
• بهبود انعطاف پذیری
• کاهش خطر عوارض ثانویه مثل زمین خوردن  یا تغییر شکل ستون فقرات

ورزش 

برنامه های ورزشی باید منحصرا برای هر شخص و با توجه به توانایی های او تجویز شوند. درمان ممکن است شامل موارد زیر شود:

• آموزش تعادل، هماهنگی عضلات و چابکی 
• تمرینات هوازی، که از طریق شنا کردن، تمرینات به کمک وسایلی مانند دوچرخه ثابت، دستگاه های اسکی فضایی، تردمیل و دوچرخه دستی، تمرین رقص، تای چی (که برای آموزش تعادل نیز مفید است) می تواند انجام شود.
• آموزش استقامت، که ممکن است شامل ورزش های فعال، فعال کمکی و مقاومتی بشوند.
• تمرینات غیر هوازی، ممکن است شامل استفاده از وزنه های آزاد، ورزش های قدرتی دست (چلاندن توپ نرم یا گرفتن آن)، دستگاه های تقویت عضلات با وزنه قابل تنظیم، و کش های طبی  “تراباند” باشد.
• ورزش های انعطاف پذیری، مانند کشش تاندونی-عضلانی و افزایش دامنه حرکت.
• آموزش آرامش/ تنفس که به بیمار کمک می کند تا از تنفس دیافرگمی خود در حالات مختلف بدنی استفاده کند تا ماهیچه های تنفسی را تقویت کند.
• آموزشهای عملکردی مثل آموزش استفاده از بریس، استفاده از عصا یا واکر یا ویلچر، نحوه انتقال از تخت خواب به ویلچر، از ویلچر به سرویس بهداشتی و فعالیت های روزانه زندگی.
• آموزش قدم برداشتن، بهتر است چگونگی استفاده از وسایل کمکی را برای تحرک صحیح یاد گرفته و از آینه برای بازخورد بصری استفاده کنند. پزشک و درمانگر در جهت حفظ راه رفتن مستقل بیمار، تلاش می کنند.

بیماری میوپاتی چیست؟