گردن درد

ستون مهره های گردن یکی ازساختارهای پیچیده دربدن است و می تواند وزن سررا در هنگام حرکت در جهات مختلف پشتیبانی کند.

داشتن حرکات در جهات مختلف و پیچیدگی مفاصل گردن می تواند زمینه ساز آسیب دیدگی و گردن درد باشد.

گردن درد یکی از شکایات شایع بیماران است که میزان شیوع آن در طول سال های گذشته بطور مشخص افزایش یافته است. این درد در محل مهره های گردن احساس شده و ممکن است به سمت شانه، کتف و یا بازو کشیده شود و حتی می تواند موجب سردرد گردد.

تمام گروه های سنی در معرض خطر گردن درد هستند. افرادی که طولانی مدت با کامپیوتر کار می کنند، افرادی که اجسام سنگینی بلند می کنند، کادر اداری، آرایشگران، کادر خدماتی و دانشجویان از گروه های در معرض خطر گردن درد هستند. گردن درد در بین زنان کمی بیشتر از مردان دیده می شود.

عضلات گردن شما ممکن است هنگام رخداد یک تصادف و یا کار طولانی مدت پشت میز در وضعیت گردن خم شده، دچار درد و گرفتگی یا کشیدگی شوند. ابتلا به آرتروز نیز از دلایل شایع گردن درد است. با شیوع کمتر گردن درد می تواند به مشکلات جدی تری از جمله دیسک گردن مربوط باشد.

علائم و نشانه ها

برخی اوقات گردن درد با حرکت دادن گردن یا چرخاندن سر تشدید می شود. گردن درد می تواند به سمت شانه، کتف، بازو و یا سر انتشار یابد. بعضی انواع گردن درد و درد بین دو کتف ممکن است با استرس و اضطراب تشدید شوند. علائمی مثل بی حسی دستها، احساس سوزش، درد تیر کشنده در بازو و دستها مهم بوده و می تواند نشانه دیسگ گردنی و درنتیجه وارد شدن فشار به اعصاب در گردن باشد.

گردن درد بخصوص دردهای مفاصل فاست مهره های گردنی می تواند به ناحیه گیجگاهی و پیشانی (سردرد) و اطراف چشم (درد صورت) یا به شانه و کتف منتشر شود.

خشکی و سفتی عضلات گردن نیز یکی از علائم شایع بیماران است. احساس سوزش هنگام لمس پوست بازو و کتف ممکن است دیده شود. گردن درد معمولا با استفاده زیاد از گوشی همراه و همچنین رانندگی تشدید می شود.

دلایل وعلتهای گردن درد

گرفتگی عضلات گردنی

دردهای ناشی از گرفتگی عضلات گردن شایع هستند و معمولاً بدنبال قرار گرفتن در وضعیت بدنی خاص طی دوره زمانی طولانی (مثل کار با کامپیوتر یا موبایل ویا مطالعه و نوشتن زیاد وبالش نامناسب طی شب) ایجاد می شوند. دردهای میوفاشیال عضله با مشخصه نقاط دردناک خاص حین لمس عضلات گردنی، در این دسته قرار می گیرند.

آرتروزگردن

مشابه سایر مفاصل بدن، مفاصل گردن نیز با افزایش سن و کار زیاد طی زمان دچار فرسایش و آرتروز می شوند. باریک شدن دیسک های بین مهره در ستون فقرات و از بین رفتن بالش غضروف بین استخوانی می تواند باعث گردن درد شود.

با افزایش سن سطح استخوان‌ها ناهموارتر شده، دیسک‌های بین مهره ای آب خود را از دست داده، رباط‌هایی که استخوان‌ها را در محل خود نگه می‌دارند دچار کاهش انعطاف‌پذیری‌ می شوند و درنتیجه حرکات مفاصل و رباط‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای با مشکل مواجه می گردد.

زائده های استخوانی نیز در واکنش به افزایش فشار و سایش در دو طرف مهرها ایجاد می شوند که آنها نیزمی توانند باعث ایجاد و گسترش گردن درد شوند.

دیسک گردن

فتق دیسک گردن یا زائده های استخوانی در مهره های گردن با تحت فشار قرار دادن اعصاب می توانند باعث گردن درد به همراه درد بازو و دست شوند. علاوه براین فتق دیسک گردن می تواند باعث کاهش یا از بین رفتن عملکرد عصب شود که مشکلاتی همچون کاهش حس، کاهش قدرت عضلانی و یا کاهش رفلکس حین معاینه را به همراه دارد. لازم بذکر است که تمامی اعصاب حسی و حرکتی در بازو، ساعد و دستها از نخاع و ستون فقرات گردنی منشاء می گیرند. پس جای تعجب ندارد که آسیب به عصب در گردن می تواند علائم در دست ایجاد کند.

تنگی نخاع

تنگی نخاع گردنی با شیوع کمتری نسبت به ناحیه کمری دیده می شود و ممکن است در موارد شدید باعث وارد آمدن فشار به طناب نخاعی شود (میلوپاتی گردن). این مشکل می تواند ثانویه به دیسک گردنی، زائده های استخوانی آرتروز گردنی، و یا ضخیم شدن رباطهای ستون فقرات باشد. ضمنا فشرده شدن طناب نخاعی ممکن است باعلامت گردن درد همراه نباشد بلکه مستقیما منجر به بی حس شدن پاها، ضعف عضلات بدن، و از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع گردد.

آسیبهای ناشی از کشیدگی

حرکت سریع گردن به سمت جلو و عقب (حرکت ضربه شلاقی) و یا هر نوع کشیدگی گردن می تواند باعث وارد شدن آسیب به بافت نرم گردن شود. این مشکل معمولاً هنگام تصادف با وسیله نقلیه از پشت سر یا کشیدگی سر و شانه در جهت مخالف ایجاد می شود.
سایر بیماریها: مشکلات و بیماریهای سیستمیک که نواحی مختلف را در بدن درگیر می کنند می توانند باعث گردن درد نیز شوند. برخی از این بیماریها شامل اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت روماتوئید، پلی‌میالژی‌ روماتیكا، آرتریت‌ ها، تومور و عفونت است.

تشخیص

جهت تشخیص علت گردن درد قدم اول سوالاتی است که پزشک از شما در خصوص نحوه شروع و محل انتشار درد و بیماریهای زمینه ای و … خواهد پرسید. پس از پرسیدن سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی از بخش های اصلی ارزیابی های مورد نیاز برای تشخیص مشکلات گردن شما خواهد بود.

در بعضی موارد بسته به یافته های حین معاینه و یا برای افرادی که به درمان های اولیه پاسخ نمی دهند، ممکن است از شیوه های تصویربرداری تخصصی همچون رادیولوژی ساده، اسکن ام آر آی (MRI)، و یا از آزمایش سیستم عصبی (نوار عصب و عضله) به منظور تشخیص مشکل استفاده کرد.

روشهای درمانی

میبایست بدانیم که در اکثر موارد جهت درمان گردن درد نیازی به عمل جراحی دیسک گردن نیست. در ادامه این مطلب بعضی از مهمترین روش های درمان گردن درد توضیح داده می شوند. گردن درد ایجاد شده در نتیجه کشیدگی یا گرفتگی عضلات معمولاً به خودی خود بدون نیاز به درمان خاص ظرف مدت چند روز درمان می شود.

در صورت مشاهده شرایط زیر سریعتر با پزشک خود تماس بگیرید:

• تشدید یا عدم بهبودی گردن درد علیرغم انجام فعالیت های خود مراقبتی بمدت چند روز
• گردن دردی که به سمت دستها یا پاها کشیده می شود
• دردگردن همراه احساس سوزش یا بی حسی در دستها
• ایجاد اختلال در کنترل فعالیت مثانه یا روده
• آسیب های بدنبال ضربه مثل تصادف رانندگی یا افتادن
• ضعیف شدن عضلات دست یا پا و یا ایجاد مشکل در راه رفتن
• وجود تب بالا به همراه گردن درد شدید که ممکن است به علت یک بیماری عفونی باشد

پس در صورتی که سابقه دیسک گردن ندارید، گردن درد شما به دست تیر نمی کشد، ضعف عضلانی ندارید و مشکلی در کنترل ادرار و مدفوع نیست می توانید با کمک نکات خودمراقبتی زیر برای چند روز درد خود را کاهش دهید. اکثر این موارد جهت از بین بردن اسپاسم عضلات گردن و کاهش فشار وارد شده بر گردن است:

یخ یا گرما

از یک بسته یخ و یا کیسه آب گرم یا تشک برقی که توسط حوله نازک پوشیده شده روی گردن می توانید استفاده کنید. در روزهای اول از یخ بر روی محل آسیب دیده گردن استفاده کنید. پس از این زمان، از کیسه آب گرم یا تشک برقی یا دوش آب گرم استفاده نمایید. در صورت حساسیت به سرما می توانید ازهمان روز اول ازگرما استفاده کنید. گرما بهتر است برای مدت 15 دقیقه سه بار یا بیشتر در هر روز استفاده شود. سعی کنید دوش آب گرم گرفته و به این ترتیب به ریلکس و آزاد شدن عضلات گردن کمک کنید.

داروهای مسکن

داروهای مسکن با قابل خرید بدون نسخه از داروخانه ها مثل ایبوپروفن یا استامینوفن را برای کاهش درد خود مصرف کنید.

حرکت های کششی

عضلات گردن را با چرخاندن آرام گردن به سمت راست و چپ و نیز به سمت بالا و پایین تحت کشش قرار دهید.

ماساژ

نقاط دردناک روی گردن را با ملایمت مالش دهید تا به کاهش گرفتگی عضلات گردن کمک نمایید.

قرار دادن گردن در وضعیت صحیح

سعی کنید گردن خود را در حالت مناسب نگهدارید. این شرایط را در مشاغل خاص زمانی که بعنوان مثال پشت یک کامپیوتر برای تمام روز نشسته اید، در نظر بگیرید. در این حالت لازم است پشت خود را به صندلی تکیه داده و مطمئن شوید مانیتور کامپیوتر در سطح چشم های شما قرار گرفته باشد.

هنگام خوابیدن از یک بالش مناسب استفاده نمایید.

از نگه داشتن تلفن بین شانه و گردن خود اجتناب نمایید.

هر چند وقت یکبار وضعیت بدن خود را تغییر دهید و برای مدتهای طولانی در موقعیت نشسته یا در حالت ایستاده قرار نگیرید.

از بریس یا گردنبند محافظ گردن بدون تایید پزشک استفاده نکنید. در صورتی که این ابزارها بطور نامناسب استفاده شوند، می توانند مشکل شما را تشدید نمایند.

به هر حال اگر با استفاده چند روزه این روش ها گردن درد شما از بین نرفت، میباست مراجعه به پزشک مجرب خود داشته باشید تا معاینه و بررسیهای لازم بعمل آید.

مهمترین روش ها برای درمان دیسک گردن و گردن درد به شرح زیر می باشند:

داروها

پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی تر، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، داروهای شل کننده عضلات، پمادها، و یا داروهای دیگربرای کاهش درد و علائم شما تجویز کند.

توانبخشی، حرکات کششی و ورزشهای اختصاصی

حرکت های اصلاحی و ورزشهای گردن یک بخش معمول همه برنامه های درمانی برای گردن درد است. این اقدامات توانبخشی ترکیبی از حرکت های کششی و تقویتی، حرکت های ایروبیک، و احتمالاً کششهای لازم جهت رفع گرفتگی یا رگ به رگ شدن عضلات است.

گردن بند طبی

در برخی موارد خاص بنا به نظر پزشک ممکن است تجویز شود. یک گردن بند طبی نرم می تواند گردن شما را محافظت کرده و به کاهش درد آن با کم کردن فشار وارد شده به ساختارهای گردن کمک کند. به هر حال، در صورتی که محافظ گردن برای بیش از یک هفته استفاده شود، می تواند ضرر بیشتری را برای بیمار نسبت به مزایای ایجاد شده به همراه داشته باشد (باعث ضعف عضلات گردن).

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی گردن با تجویز پزشک بوده و می تواند شامل اقداماتی همچون سرما یا گرما درمانی، استفاده از امواج مافوق صوت، تحریک الکتریکی از روی پوست و ماساژ باشد که می تواند به تسکین درد و کاهش سفتی عضلات کمک بکند. علاوه بر این، تمرین های حرکتی می تواند باعث تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی آنها شود.

طب سوزنی

طب سوزنی در دردهای گردن با منشاء اسپاسم و گرفتگی عضلات و دردهای نقاط ماشه ای (دردهای مایوفاشیال) بسیار موثر است.

ماساژ درمانی

گرما و ماساژ نیز میتوانند در دردهای گردن با منشاء اسپاسم و گرفتگی عضلات و دردهای نقاط ماشه ای (دردهای مایوفاشیال) موثر باشند.

تزریق و مداخلات تزریقی پیشرفته

پزشک ممکن است از تزریق داروهای کورتیکواستروئید در نزدیک ریشه های اعصاب، در محل مفاصل فاست که بین استخوان های مهره ها قرار دارند یا تزریق در عضلات گردن برای کمک به کاهش درد بیمار استفاده کند. کورتیکواستروئید می تواند التهاب ایجاد شده در اطراف مفصل، عصب، یا ساختارهای دیگر بدن را کاهش دهد و به این ترتیب به کاهش درد و بهبود سریع تر بیمار کمک نماید.

کورتیزون بطور خاص یک داروی مسکن درد نیست بلکه فعالیت این دارو فقط، کاهش التهاب می باشد. به همین خاطر در اکثر موارد به همراه یک ترکیب از مواد بی حسی همچون لیدوکائین به محل آسیب دیده تزریق می شود. داروها و شیوه های دیگری نیز در مداخلات تزریقی وجود دارند که بسته به عامل ایجاد کننده دردگردن ممکن در مواردی خاص برای شما توضیح و انجام داده شوند.

درمان دستی و مانیپولاسیون (کایروپرکتیک)

در دردهای گردنی با منشاء فاست میتواند موثر باشد، ولی در ناحیه گردن باید با احتیاط فراوان انجام شود.

لیزر و تراکشن

این دو شیوه نیز در موارد معدود و بسته به نظر پزشک برای دردهای گردنی استفاده می شوند، اما میزان تاثیر آنها نیاز به تحقیقات گسترده تر دارد.

عمل جراحی

در موارد بسیار خاص، گردن درد نیاز به عمل جراحی دیسک گردن یا تنگی کانال پیدا می کند و به این ترتیب سعی می شود ریشه عصب آزاد شده و فشار وارد شده به نخاع یا مهره های گردن کاهش یابد.

پیشگیری از عود مجدد گردن درد

اکثر موارد گردن درد با وضعیت قرارگیری نامناسب گردن هنگام فعالیت روزانه ارتباط دارند. به منظور پیش گیری از عود مجدد گردن درد، سعی کنید سر و گردن خود را هنگام فعالیت یا خواب در امتداد ستون فقرات نگه دارید. علاوه بر این برخی تغییرات ساده در فعالیت های روزمره می تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند:

گردن خود را در وضعیت صحیح قرار دهید: هنگامی که در حالت نشسته یا ایستاده قرار می گیرید، مطمئن شوید شانه های شما دقیقاً بر روی خط لگن قرار دارند و گوش ها مستقیما در امتداد شانه ها هستند.

برای خود زمان استراحت در نظر بگیرید: اگر ساعت های طولانی مطالعه یا با کامپیوتر کار می کنید از جای خود بلند شده، قدم بزنید و حرکات کششی گردن و شانه را انجام دهید.

وضعیت میز، صندلی و محل قرار گیری مانیتور کامپیوتر خود را با بدن خود تنظیم کنید: در این حالت لازم است مانیتور یا صفحه نمایش در سطح چشمان شما قرار داشته باشد و نیز بهتر است هم زانوها وهم مفصل لگن در حالت حدود نود درجه خمیده باشند. علاوه بر این از صندلی های دسته دار و با قبلیت تنظیم ارتفاع هنگام نشستن استفاده کنید. هنگام مطالعه و نوشتن بهتر است بجای خم شدن روی میز، از کتابیار(وسایل شیبدار رومیزی جهت نگهداری کتاب یا دفاتر) استفاده کنید.

از گرفتن تلفن بین گوش و شانه خود در هنگام صحبت کردن خودداری کنید: در این رابطه بهتر است گردن را خم نکنید و از هندزفری برای صحبت کردن با تلفن استفاده نمایید.

سیگار کشیدن را ترک کنید: سیگار کشیدن می تواند شما را در معرض ریسک بالاتر ابتلا به گردن درد قرار دهد.

از حمل کردن بسته های سنگین با دست یا بر روی شانه خود اجتناب نمایید: در این حالتها فشار و وزن اجسام به گردن وارد می شود.

هنگام خوابیدن به وضعیت مناسب گردن توجه کنید: در این حالت لازم است سر و گردن شما در راستای بدن قرار گیرد.

دکتر آرش بابائی
استاد دانشگاه و پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
فوق تخصص مداخلات دردهای ستون فقرات، مفاصل و عضلات