خار پاشنه، علت و درمان

خار پاشنه چیست؟ چرا اتفاق می افتد؟

خار پاشنه یک مشکل معمول و شایع است که در نتیجه التهاب فاسیای کف پا می باشد.

فاسیای کف پا، نواری سفت و محکم است که استخوان پاشنه و انگشتان پا را به هم وصل می کند و نقش عمده در قوس کف پا دارد. درست است که در زبان فارسی اسم این بیماری بنام خار پاشنه مشهور می باشد ولی اسم علمی انگلیسی آن به هیچ عنوان به معنای خار پاشنه نیست.

بر روی استخوان پاشنه ممکن است یک برآمدگی استخوانی به شکل خار تشکیل می شود ولی بود و نبود خار به هیچ عنوان دلیل بر این درد پاشنه نیست.

لازم بذکر مجدد است که ارتباطی بین خار استخوانی در گرافی اشعه ایکس و درد پاشنه وجود ندارد. در بسیاری از افراد ممکن است خار استخوانی در پاشنه وجود داشته باشد ولی هیچ درد پاشنه ای را در طول زندگی تجربه نکنند.

توجه داشته باشید که علت درخواست تصویربرداری اشعه ایکس از پاشنه، پیدا کردن خار استخوانی نیست بلکه جهت بررسی تشخیصی از بابت علل دیگر مانند توده های استخوانی و … است.

درد معمولا درابتدای صبح با اولین قدمها شدیدتر است و پس از چند دقیقه قدم زدن کمی آرامتر می شود. اضافه وزن، انتخاب کفش های اشتباه، راه رفتن طولانی مدت، ایستادن و راه رفتن مداوم بر روی زمینهای ناهموار و سخت، خطر عارضه خار پاشنه را افزایش می دهند.

این بیماری در زنان، دوندگان و افرادی که دارای اختلالات ساختاری کف پا مانند صافی کف پا هستند شایعتر می باشد. خار پاشنه به طور معمول باعث ایجاد دردی مشابه فرو رفتن چاقو در پاشنه می شود که در طول کف پا به سمت جلو تیر می کشد.

خار پاشنه را می توان با تشخیص و درمان زود هنگام به راحتی بهبود داد. در صورت عدم درمان، راه رفتن مختل شده و این عارضه مزمن می شود و می تواند مشکلات دیگری ایجاد کند.

خار پاشنه معمولاً در یک پا اتفاق می افتد، اما می تواند هر دو پا را به طور هم زمان تحت تأثیر قرار دهد.
خار پاشنه، علت و درمان

علائم و نشانه ها

استخوان پاشنه بزرگترین استخوان پا است که بخش اعظم ضربه و فشار را حین تحمل وزن جذب می‌کند. خار پاشنه با التهاب موضعی در محل اتصال فاسیای کف پا به پاشنه بروز پیدا می کند.

در بیماری خار پاشنه (التهاب فاسیای کف پا) ناحیه زیر پاشنه تحریک پذیر و ملتهب می‌شود و بیمار با درد و حساسیت موضعی‌ در زمان ایستادن یا راه رفتن مواجه می‌شود. انجام هر گونه فعالیت توام با تحمل وزن یا کشش کف پا نیز مشکل آفرین است.

علائم خار پاشنه (التهاب فاسیای کف پا) معمولاً صبح هنگام به این دلیل تشدید می‌شود که فاسیای کف پا غالباً در طول شب سفت می‌شود. در واقع علامت اصلی بیماری خار پاشنه (التهاب فاسیای کف پا) دردی است که با برداشتن نخستین گام‌ها پس از برخاستن از خواب در زیر پاشنه احساس می گردد.

درد غالباً در طول کف پا به سمت جلو منتشر می‌شود. معمولا با دقایقی راه رفتن کمی از درد و احساس کشیدگی کف پا کاسته می شود. اکثرا پس از هر بار استراحت و سپس شروع به راه رفتن، احساس درد مجدد تکرار می شود.

بدین ترتیب علائم و نشانه های خار پاشنه عبارتند از:

• درد پاشنه پا که در صبح هنگام یا در اولین قدمها پس از یک دوره استراحت بیشتر است.
• پس از چند دقیقه قدم زدن درد کمی کاهش می یابد.
• درد و حساسیت از پاشنه تا کف پا در امتداد قوس پا ممکن است کشیده شود.
• درد با کشش کف پا، فشار به انگشتان پا یا با بالا رفتن از پله ها ممکن است بیشتر شود.

علت ها و دلایل خارپاشنه

اکثر اشخاص تصور می‌کنند که خار پاشنه تیز است و با وارد شدن فشار به بافت دردناک می‌گردد، حال آن که این زائده‌های استخوانی عامل درد نیستند.

همانطور که قبلا اشاره شد در بسیاری از افراد جامعه ممکن است خار استخوانی در پاشنه وجود داشته باشد ولی هیچ درد پاشنه ای را در طول زندگی تجربه نکنند.

درد خار پاشنه یا به عبارت درست تر درد التهاب فاسیای کف پا غالباً نتیجه کشیدگی بیش از حد فاسیای کف پا است. فشارها و کشش های مکرر موجب التهاب محل اتصال فاسیای کف پا به استخوان پاشنه و دلیل این درد است.

این شرایط همچنین در میان ورزشکارانی که در برنامه تمرینی آنها دویدن و پریدن بسیار وجود دارد، شایع است.
خار پاشنه، علت و درمان

عامل‌های خطر خار پاشنه عبارت‌اند از:

• ایستادن بیش از حد
• استفاده از کفش هایی با کفی نازک بخصوص بر روی زمین های سخت
• به پا کردن کفش‌هایی که اندازه پا نیستند و یا کفش‌هایی که قوس کف پا را به خوبی حمایت نمی‌کنند.
• فشار مکرر به پاشنه و کف پا
• دویدن یا راه رفتن سریع به ویژه روی سطوح سخت و ناهموار
• تغییر یا افزایش سطح فعالیت ها مثل پیاده روی در مسافرت
• داشتن اضافه وزن و چاقی
• تحلیل رفتن چربی های کف پا در اثر افزایش سن

دیگر عوامل‌ خطر مرتبط با التهاب فاسیای کف پا عبارت‌اند از:

• افزایش سن که کاهش انعطاف‌پذیری فاسیای کف پا و نازک شدن لایه چربی محافظ پاشنه را به دنبال دارد.
• دیابت
• انجام فعالیت‌های جسمی سنگین در دفعات متوالی
• صافی کف پا یا زیاد بودن قوس کف پا

تشخیص خار پاشنه

پس از شنیدن شرح حال بیماری کنونی شما، سوالاتی در خصوص درد کنونی پاشنه و همچنین سابقه پزشکی شما خواهیم پرسید. سپس معاینه کامل انجام شده و عوامل زمینه ساز که دامن زننده به درد پاشنه است را بررسی می کنیم.

به علاوه ممکن است از تصویربرداری‌های تشخیصی، مانند پرتونگاری (اشعه ایکس) یا دیگر روش‌ها، به منظور تمایز قائل شدن بین علل متفاوت درد پاشنه استفاده کنیم.

خار استخوانی در پاشنه گاهی اوقات در بیماران مبتلا به التهاب فاسیای کف پا در تصویربرداری به چشم می‌خورد، اما این زائده‌ها به ندرت منشأ درد به شمار می‌روند.

ممکن است پس از معاینه، یک مرحله درمان برای شما شروع شود و در صورت عدم بهبودی از گرافی (تصویربرداری‌) استفاده کنیم.

معاینه می تواند شامل بررسی پاشنه و پاها از لحاظ هرگونه تغییر شکل ساختاری در پاشنه و قوس کف پا و همچنین معاینه محل دردناک پاشنه از لحاظ وجود هرگونه حساسیت به لمس، تورم، و تغییر رنگ باشد.

ممکن است معاینه قدرت، حس، و رفلکس‌ها بعمل آید و از شما بخواهیم که پا برهنه بایستید و یا علاوه بر معاینه شما، کفش‌هایتان را نیز بررسی کنیم.
خار پاشنه، علت و درمان

روش های درمانی

در مراحل و روزهای اولیه بیماری می توانید از درمانهای خود مراقبتی که در اینجا توضیح خواهیم داد استفاده کنید. در صورت عدم بهبودی بواسطه چند روز خود مراقبتی در منزل، حتما جهت تشخیص و درمان صحیح مراجعه نمایید.

درمان های خود مراقبتی در خانه

درمان های خود مراقبتی می تواند به کاهش درد و التهاب مرتبط با درد پاشنه و خار پاشنه کمک کند.
استراحت: از ایستادن، دویدن و راه رفتن طولانی بخصوص بر روی سطوح سخت و ناهموار خودداری کنید.

یخ: سه تا چهار بار در روز هر بار به مدت ده دقیقه روی پاشنه خود یخ یا کمپرس سرد بگذارید. یخ به طور مستقیم روی پوست می تواند ناراحت کننده باشد، به همین دلیل می توانید بسته یخ را با یک حوله نازک پوشانده و آن را روی پاشنه قرار دهید.

کفش: استفاده از کفشهای مناسب با کفی نرم خارج از منزل و استفاده از دمپایی طبی در داخل منزل توصیه می شود.

داروهای ضد درد: برای چند روز می توانید از داروهای ضد دردی که نیاز به نسخه پزشک ندارند مثل استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. در صورت داشتن سابقه هر نوع بیماری دیگر قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید.

اگر رعایت و انجام این توصیه ها برای چندین روز، موجب بهبودی درد پاشنه شما نشود جهت تشخیص صحیح و شروع مراحل درمان مراجعه نمایید.
خار پاشنه، علت و درمان

داروها

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی: مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی باعث کاهش التهاب ناحیه پاشنه می شود. ثانویه به کاهش التهاب، درد پاشنه نیز کاهش می یابد. تجویز و انتخاب نوع این داروها بسته به تشخیص پزشک و بیماریهای زمینه ای شما دارد.

پمادها: ممکن است از برخی پمادهای موضعی برای کاهش علائم استفاده شود.

کفی طبی

کفی های طبی و پاشنه های سیلیکونی انواع مختلفی دارند و می توانند حمایت از پا و پاشنه را فراهم آورند. کفی طبی یا ارتز، درون کفش قرار گرفته و می توانند از قوس پا پشتیبانی کرده و فشار وارد شده به پاشنه و کف پا در زمان راه رفتن را به طور مساوی توزیع کند.

کفی های طبی در دو نوع پیش آماده (می توان از داروخانه یا فروشگاه لوازم طبی خرید) یا کفی های سفارشی (طبق دستور پزشک جهت پای شما ساخته می شود) برای درد پاشنه موجود می باشند.
خار پاشنه، علت و درمان

اسپلینت شبانه

استفاده از اسپلینت در طول شب ممکن است به درمان درد پاشنه کمک کند. اسپلینت قوس کف پا و ساق پا را کشش داده و ممکن است ناراحتی و درد بیمار را کاهش دهد.

شاک ویو

توسط دستگاه شاک ویو ضربات کنترل شده برای درمان التهاب پاشنه وارد می شود که معمولا حین انجام کمی دردناک می باشد. اکثرا 3 تا 5 جلسه شاک ویو میبایست انجام شود.

تزریق استروئید

وقتی درد پاشنه همچنان ادامه دارد، تزریق استروئید یکی از گزینه های خوب درمان است. متخصص یک داروی استروئیدی ضد التهابی را به پاشنه تزریق می کند. نوع استروئید و ترکیب آن مهم است و این ماده از داروهای قوی و موثر در کاهش التهاب است.

مداخلات تزریقی پیشرفته

می توانیم از تزریق تحت هدایت سونوگرافی جهت دقت بالا و انتخاب دقیق محل تزریق و محل التهاب استفاده می کنیم تا اثربخشی دارو حداکثری باشد.

همچنین می توان از تزریق اوزون و یا پی آر پی و یا پرولوتراپی جهت کاهش التهاب و درد پاشنه استفاده کرد. تمامی این شیوه ها از گزینه هایی هستند که در صورت عدم پاسخ به نوع خاصی از تزریق، می توان از آنها استفاده کرد.
خار پاشنه، علت و درمان

طب سوزنی

طب سوزنی و سوزن خشک در صورت همراهی درد پاشنه با نقاط ماشه ای در عضلات پشت ساق پا می تواند در کنترل درد کمک کننده باشد.

فیزیوتراپی

از روش هایی است که می تواند در درمان خار پاشنه کمک کننده باشد.

جراحی

جراحی می تواند آخرین راه حل ممکن باشد. در روش جراحی اکثرا برش کامل یا بخشی از فاسیای کف پا انجام می شود. این خطر وجود دارد که بعد این جراحی قوس طبیعی کف پا کاهش یابد.
خار پاشنه، علت و درمان

توانبخشی و تمرینات ورزشی

اقدامات توانبخشی مانند ماساژ یخ و حرکات کششی جهت فاسیای کف پا و همچنین تمرینات تقویت عضلات کف پا از ضروریات درمان خار پاشنه می باشد. افرادی که صبح ها درد پاشنه را بیشتر حس می کنند بهتر است بعد از بیدار شدن حرکات زیر را انجام دهند:

ماساژ یخ: یک بطری آب معدنی کوچک را پر از آب کرده و در فریزر قرار دهید تا یخ زند. هر روز صبح و همچنین چندین بار در طول روز هر زمان که امکانپذیر باشد از آن جهت ماساژ زیر پاشنه استفاده کنید.
همچنین از یک توپ تنیس می توانید جهت ماساژ کف پا استفاده کنید.

تمرینات کششی: با انجام تمرین‌های کششی کف پا و ساق پا می‌توان درد را کاهش داده و دوران بهبودی را کوتاه کرد.

کشش فاسیای کف پا در حالت نشسته؛ در حالی که پاهایتان را روی هم انداخته اید روی یک صندلی بنشینید. پای آسیب دیده را روی زانو پای دیگر قرار دهید. با یک دست مچ پای آسیب دیده و با دست دیگر انگشتان پا را بگیرید. به آرامی انگشتان پا را به سمت بالا بکشید، بطوری که در کف پا احساس کشیدگی کنید تا برای فاسیای کف پا کشش ایجاد شود. کشش را برای حدود بیست ثانیه نگه دارید. این حرکت را در طول روز بیست بار تکرار نمایید.

کشش ساق پا در حالت ایستاده؛ هر دو دست را بر روی یک دیوار قرار دهید، پای آسیب دیده را عقب تر برده، پشت پا را صاف نگه داشته و پاشنه را روی زمین قرار دهید. زانو پای عقبتر را صاف کنید تا در پشت ساق پای خود کشش احساس کنید. این حرکت را بیست ثانیه نگه دارید و بیست بار در طول روز تکرار کنید.

تمرینات تقویتی عضلات کف پا: می توانید از یک حوله نازک و یا چند عدد دانه حبوبات برای تقویت عضلات کف پا استفاده کنید. بدین صورت که با استفاده از انگشتان پا آنها را از روی زمین برداشته و جابجا کنید.

پا برهنه راه نرفتن: حتی در داخل خانه بدون کفش راه نروید. راه رفتن بدون کفش یا دمپایی طبی، فشار و کشش مضاعفی را بر پاشنه و فاسیای کف پا وارد می‌کند.

تغییر سطح فعالیت از ورزش هایی با فشار بالا به پاشنه (مثل دویدن) به ورزش های دیگر (مثل شنا و دوچرخه سواری) می تواند در بهبودی سریعتر درد خار پاشنه مفید واقع شود.

پیشگیری و توصیه هایی برای کسانی که مشکل خار پاشنه دارند:

• وزن سالم خود را حفظ کنید.
• با پاهای برهنه به خصوص در سطوح سخت و ناهموار راه نروید.
• از راه رفتن یا ایستادن به مدت طولانی خودداری کنید.
• فعالیت هایی که به پاهای شما صدمه می زند را کاهش دهید.
• ورزش خود را تغییر دهید؛ به جای پیاده روی و دویدن، ورزشی مانند دوچرخه سواری و شنا را امتحان کنید.
• از دمپایی طبی در خانه استفاده کنید.
• تا حد امکان پاهای خود را استراحت دهید.