تنگی کانال نخاع زمانی رخ میدهد که فضای مجرای میانی ستون فقرات که محل عبور نخاع می باشد، باریک شود و نخاع و اعصاب نخاعی تحت فشار قرار گیرند. یکی از شایعترین علتهای درد پاها و کمر، تنگی کانال نخاعی است.
افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی، مدتی پس از ایستادن یا راه رفتن دچار درد افزایش یابنده در ناحیه باسن، ران، ساق پاها و کف پا در یک یا هر دو سمت می شوند. همچنین ممکن است احساس گزگز، سوزن سوزن شدن یا خواب رفتگی در ساق پاها و کف پاها با ایستادن یا راه رفتن ایجاد شود.
تنگی کانال نخاع می تواند به صورت مادرزادی و یا به صورت اکتسابی بتدریج ایجاد شود. همزمان با بالا رفتن سن، ستون فقرات نیز دچار تغییرات فرسایشی ناشی از فرایند افزایش سن می گردد که در نهایت می تواند به تنگی کانال نخاع منجر شود. تنگی کانال نخاعی عمدتا در اثر آرتروز ستون فقرات یا بیرون زدن دیسک بین مهره ای ایجاد می شود و لذا در سنین بالاتر بیشتر دیده می شود.
تنگی نخاع ممکن است در هر ناحیه از ستون فقرات اتفاق بیافتد ولی در نخاع گردنی و نخاع کمری شایعتر است. هرچند که تنگی کانال نخاعی در کمر بیشتر دیده می شود اما تنگی کانال نخاع گردنی عوارض و خطرات بیشتری دارد.
شرح حال و معاینه بالینی بیمار مهمترین عامل تشخیصی در تنگی کانال نخاع است و برای تایید تشخیص ازMRI و نوار عصب وعضله (EMG) استفاده می شود.
علائم و نشانه ها
درد کمر و درد پشت
کمردرد از علائم تنگی کانال نخاع می باشد ولی تمام بیماران مبتلا آن را تجربه نمیکنند. بروز این درد به شدت آرتروز کمر بستگی دارد. بعضی از بیماران هیچگونه علایمی از کمر درد ندارند و وقتی تنگی نخاع به اطلاع ایشان رسانده می شود باور نمی کنند که این مشکل را دارند.
درد سوزشی در باسن یا پاها (درد سیاتیک)
فشار روی ریشه های اعصاب نخاعی، درد را در ناحیههای عصب دهی این ریشه ها برمیانگیزد. این درد سوزشی معمولاً از باسن شروع میشود وتا پشت پا منتشر میشود و در نهایت ساق و کف پاها را درگیر می کند. در تنگی کانال نخاع، دردها معمولا در هر دو پا بوده و با راه رفتن یا ایستادن تشدید و با نشستن کاهش می یابد.
بیحسی یا گزگز پاها
در نتیجه افزایش فشار روی عصبها، بیمار مبتلا به تنگی کانال نخاع ممکن است احساس سوزن سوزن شدن، بیحسی و گزگز در پاها داشته باشد. این علائم با راه رفتن یا ایستادن تشدید و با نشستن کاهش می یابد و معمولا هر دو پا را درگیر می کند.
ضعف پاها یا لاغر شدن عضلات ساق پا
با افزایش بیشتر فشار به ریشه های عصبی، یک یا هر دو پا دچار ضعف میشود. ممکن است عضلات ساق پا لاغرتر شوند. بندرت ممکن است با افتادگی مچ پا روبهرو شوند یا احساس میکنند که پایشان هنگام راه رفتن روی زمین کشیده میشود.
کاهش علائم هنگام نشستن یا خم شدن رو به جلو
خم شدن رو به جلو موجب افزایش مختصر فضای کانال نخاعی میشود. بعلت کاهش فشار از روی نخاع، درد و گزگز بسیاری از بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع با خم شدن رو به جلو و در حالت نشسته کاهش مییابد.
درد گردن انتشار یابنده به دستها
در صورت تنگی کانال نخاع گردنی، ممکن است درد از گردن شروع و به هر دو دست منتشر شود. همچنین ممکن است گزگز و سوزن شدن دستها رخ دهد. در این افراد سفت و سنگین شدن پاها حین راه رفتن و حالت شبیه احساس بسته شدن وزنه سنگین به پاها ممکن است روی دهد.
در موارد کمتر شایع ممکن است اختلال در فعالیتهای جنسی و کاهش حس جنسی (بیشتر در آقایان) بروز نماید. اختلال در کنترل ادرار و مدفوع که بسیار نادر است، می تواند احتمال نیاز به جراحی را افزایش دهد.
علت ها و دلایل
- دیسک کمر یا دیسک گردن (فتق دیسک یا بیرون زدگی دیسک).
- آرتروز کمر یا گردن.
- تنگی مادرزادی کانال نخاع.
- شکستگی یا سرخوردگی مهره ها که می تواند مجرای نخاعی را تنگ کند.
- آرتریت های التهابی درگیر کننده ستون فقرات.
- ضخیم شدگی لیگامان های اطراف نخاع.
- بزرگ شدن و التهاب مفاصل پشتی ستون فقرات (مفاصل فاست).
- استخوانسازی یا رشد بیش از حد و غیر متعارف استخوانهای ستون فقرات که به مرور زمان فضای اختصاص یافته به عبور عصبها را تنگ میکند.
- تومورهای نخاعی.
- ضربه ها و صدمات شدید به ستون فقرات.
- وراثت.
تشخیص تنگی کانال نخاع
مهترین روش تشخیصی شرح حال و معاینه کامل بیمار است. پزشک بسته به یافته های معاینه ممکن است رادیوگرافی ستون فقرات، سی تی اسکن، آم آر آی، نوارعصب و عضله (الکترومیوگرافی یا EMG ) درخواست کند.
درمان تنگی کانال نخاع
انتخاب نوع درمان به شدت تنگی کانال، محل تنگی کانال و کیفیت زندگی شما بستگی دارد. بطور مثال بیمار مسنی که دچار تنگی کانال نخاعی است و با صد یا دویست قدم پیاده روی نیاز به نشستن و استراحت پیدا می کند و در زندگی روزمره خود فعالیتهای اصلی او باهمین میزان راه رفتن انجام می شود، بهترین کار ورزش و دارو و رعایت توصیه ها می باشد. ولی در بیمار فعالی که راه رفتن یا ایستادن بیشتری نیاز دارد و کارهای روزانه زندگی بعلت تنگی کانال نخاع محدود شده و کاهش یافته است، ابتدا از ورزش و دارو و سپس روشهای تزریقی مانند اپی دورال و… استفاده می شود و در صورت عدم بهبودی جراحی باید انجام شود.
روش های درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاع بر بهبود کیفیت زندگی و سطح عملکرد و کاهش درد متمرکز میشود.
اگرچه روشهای غیرجراحی مشکل تنگی کانال نخاع را برطرف نمیسازد، علائم بسیاری از بیماران با بهرهگیری از این روشها بهبودی قابل توجه پیدا می کند.
بهترین درمان با تاثیرات طولانی مدت و نگهدارنده در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی، ورزش می باشد.
تغییر فعالیتها و اصلاح الگوهای حرکتی
بهتر است بیماران از فعالیت ها و حرکاتی که سبب تشدید درد ناشی از تنگی کانال نخاع کمر می شود اجتناب کنند. بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع بتدریج متوجه میشوند که خم شدن رو به جلو در زمان راه رفتن علائم آن ها را کمتر میکند (مثل حالت خم شدن روی کالسکه خرید فروشگاه ها). نشستن در بین فواصل راه رفتن نیز باعث کمک به ادامه پیاده روی می شود. دراز کشیدن و جمع کردن زانوها تا قفسه سینه نیز منجر به تسکین علائم میگردد. در این حالتها فضای در دسترس عصبها بزرگتر میشود و در نتیجه بیمار میتواند مسافت بیشتری را طی کند.
استفاده از عصا یا واکر جهت این بیماران با توجه به خم شدن به جلو حین استفاده از آنها و همچنین کاهش فشار به کمر، توصیه می شود.
داروها
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن باعث کاهش التهاب و تورم اطراف نخاع شده و موجب تسکین علائم تنگی کانال نخاعی می شوند.
مسکن ها مثل استامینوفن نیز می تواند موجب کاهش درد شود ولی اثرات ضد التهابی را ندارد.
تمرینات ورزشی و توانبخشی
انجام تمرینهای ایروبیک (هوازی) مانند دوچرخهسواری یا استفاده از دوچرخه ثابت غالباً پیشنهاد میشود.
ورزش های اختصاصی کمر در جهت افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات و تقویت عضلات شکمی و عضلات اطراف ستون فقرات از جمله اهداف آموزش ورزش به بیماران تنگی کانال می باشد.
ورزشها را می توانید از قسمت ورزشهای کمردرد و دیسک کمر در همین سایت بیابید، و به این نکته توجه نمایید که دو تمرین “ورزش مکنزی” و “ورزش پل زدن” در تنگی کانال نخاعی توصیه نمی شود.
ورزشهای اختصاصی کمر با توجه به مشکل شما تجویز می شوند و حتی جهت افزایش ماندگاری تاثیر سایر درمانها مثل دارو یا تزریق اپیدورال بسیار مهم می باشند.
کمپرس گرم یا گرمادرمانی
می توانید از کیسه آب گرم یا تشک برقی که توسط حوله نازک پوشیده شده روی گردن یا کمر استفاده کنید. گرما بهتر است برای مدت 15 دقیقه سه بار در روز استفاده شود. همچنین قبل از شروع هر دوره ورزش بهتر است ناحیه مربوطه را گرم کنید.
طب سوزنی
طب سوزنی تا حدودی در کنترل درد بیماران و بهبود عملکرد آنان در تنگی کانال نخاع موثر بوده است. این روش درمان شامل تحریک مکانهای خاصی از عضلات با تکنیکهای علمی است که باعث ریلکس شدن عضلات دچار گرفتگی در اطراف گردن و کمر و کاهش درد میشود.
ماساژ
ماساژ مناسب به دلیل شل کردن عضلههای منقبض می تواند باعث تسکین دردهای عضلانی ستون فقرات ناشی از تنگی کانال نخاع شود.
گردن بند و کمربند طبی (بریس)
کمربند یا گردنبند طبی در تنگی کانال نخاعی گردن یا کمر، ستون فقرات را ثابت نگه میدارد و حرکتهای دردناک را محدود میسازد، لذا باعث کاهش فشار کانال نخاعی شده و علایم بیمار را بهتر می کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی معمولاً شامل کمپرس سرد یا گرم، اولتراسوند، تحریک الکتریکی، ماساژ و تمرینهای ورزشی برای پایدارسازی ستون فقرات، افزایش قدرت، استقامت و انعطافپذیری میباشد.
تزریق های اپیدورال
تزریق در فضای اپیدورال رایج ترین تزریقی است که برای تسکین علائم تنگی کانال نخاع انجام میشود. در این روش که یکی از روش های جراحی بسته ستون فقرات محسوب می شود، دارو (معمولاً استروئید) پیرامون ریشههای عصبی مورد نظر (فضای اپیدورال) تزریق میشود. این تزریق ها تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپی و یا سونوگرافی انجام می شود. تزریق این دارو از روش های درمان تنگی کانال نخاعی است که در کاهش التهاب و درد حاد منتشر شونده در دستها یا پاها بسیار مؤثر است. معمولاً چند تزریق به فواصل زمانی خاص و با توجه به علائم بیمار انجام میشود.
اوزون درمانی
یکی از درمان های به نسبت جدیدتر تنگی کانال نخاع، اوزون درمانی می باشد. استفاده از گاز اوزون در بسیاری از موارد موجب کاهش التهاب و باز شدن نسبی کانال و کاهش علایم و خصوصا درد های انتشاری پا در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع می شود.
اوزون درمانی عارضه خاصی ندارد اما ممکن است بعضی از بیماران تنگی کانال نخاعی به آن جواب ندهند.
جراحی
در صورت موفقیتآمیز نبودن دیگر روشهای درمانی در تسکین درد توصیه میشود تا به منظور از بین بردن فشار روی عصبهای درگیر عمل جراحی تنگی کانال انجام شود. توجه داشته باشید که فقط 5 درصد بیماران تنگی کانال نخاعی در نهایت به جراحی نیاز پیدا می کنند.
تنگی کانال نخاع
بدون دیدگاه